Արդարադատության Ակադեմիա - ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈւԹՅԱՆ ԱԿԱԴԵՄԻԱ

Արդարադատության ակադեմիան նախաձեռնել է միջոցառումների շարք՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին: Մեկնարկը տրվեց դասախոսություն-քննարկմամբ, որը վարեց միջազգային իրավունքի մասնագետ, ցեղասպանագետ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու Վլադիմիր Վարդանյանը: 

Ակադեմիայի ունկնդիրների՝ դատավորների և դատախազների թեկնածուների, նաև աշխատակազմի առջև Վլ. Վարդանյանը հանդես եկավ <<Ցեղասպանությունը՝ միջազգային իրավունքի համատեքստում>> թեմայով դասախոսությամբ:  Նա անդրադարձավ մարդկայնության դեմ ուղղված հանցագործությունների հայեցակարգին, Օսմանյան Թուրքիայում հայերի զանգվածային կոտորածների նկատմամբ այդ հայեցակարգի կիրառելիությանը, ինչպես նաև Հայոց Ցեղասպանության նկատմամբ ՄԱԿ-ի 1948թ. <<Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխարգելելու և պատժելու մասին կոնվենցիայի>> գործողության հնարավորությանը:

Միջազգային իրավունքի մասնագետը հանգամանալից խոսեց միջազգային իրավունքում ցեղասպանության հիմքերի, վաղեմության ժամկետի, թուրքական կողմի փաստարկների և դրանց դեմ առկա հնարավոր հակափաստարկների մասին: Բանախոսը պատասխանեց ներկաներին հետաքրքրող բոլոր հարցերին: Դրանք վերաբերում էին ցեղասպանության ճանաչման գործընթացին, դրա հետևանքներին, տարածքների փոխհատուցման մասին իրավական հիմնավորումներին, նոր սերնդի իրավաբանների անելիքներին:

Կարևորելով նման հանդիպումների անցկացումը՝ Ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանը նշեց, որ մեզանում Հայոց ցեղասպանության իրավական կողմի մասին չափազանց քիչ է խոսվում, մինչդեռ իրավաբանները շատ ասելիք ու անելիք ունեն այդ ուղղությամբ: Նրա խոսքով՝ այս հարցում էմոցիաների հետ մեկտեղ լուրջ փաստարկներ ունենք, որոնք անհրաժեշտ հիմք են Հայոց ցեղասպանության իրավական ճանաչման համար:

Արդարադատության ակադեմիան ապրիլի 2-ին հյուրընկալել էր հակակոռուպցիոն քաղաքականության առաջատար մասնագետ, բրիտանական <<Integrity Action>> միջազգային կազմակերպության գործադիր տնօրեն Ֆրեդրիկ Գալթունգին:

Ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանի հետ հանդիպումից հետո Ֆ. Գալթունգը Ակադեմիայի ունկնդիրների առջև հանդես եկավ դասախոսությամբ՝ նվիրված հանրային կառավարման ոլորտում հակակոռուպցիոն նոր ռազմավարություններին և դրանց իրականացման գործնական հարցերին: 

Վերջին 20 տարիներին Ֆրեդրիկ Գալթունգը կոռուպցիայի վերահսկողության վերաբերյալ խորհրդատվություն է տրամադրել ավելի քան 40 երկրում՝ աշխատելով կառավարությունների, միջազգային հեղինակավոր կազմակերպությունների, տարբեր ընկերությունների ու հիմնադրամների, զարգացման գործակալությունների հետ: 

Միջազգային փորձագետը դասախոսություններով հանդես է եկել աշխարհի ամենահեղինակավոր բուհերում, դրանց թվում են Օքսֆորդի, Քեմբրիջի, Հարվարդի համալսարանները: Կարևորելով արդարադատության բացառիկ դերը կոռուպցիայի նվազեցման գործում՝ բանախոսը ոչ միայն ներկայացրեց որոշ տեսական դրույթներ, այլև անդրադարձավ աշխարհում կոռուպցիայի դեմ պայքարի ներկա իրավիճակին՝ վերլուծելով և գնահատելով տարբեր երկրների դրական և բացասական փորձը: Քննարկվող թեմայի շրջանակում միջազգային փորձագետը պատասխանեց ներկաներին հետաքրքրող բոլոր հարցերին:

Մարտի 7-ին Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանն ու ՀՀ Փաստաբանների դպրոցի տնօրեն Սիմոն Բաբայանը փոխըմբռման հուշագիր ստորագրեցին՝ համատեղ դասընթացներ իրականացնելու վերաբերյալ:

Մանրամասները՝ www.iravaban.net կայքի պատրաստած տեսանյութում:

Արդարադատության ակադեմիայում 2015 թվականի ուսումնական գործընթացի մեկնարկը տրված է:

Փետրվարի 23-ից սկսվել է դատավորների և դատախազների թեկնածությունների ցուցակում ընդգրկված անձանց մասնագիտական պատրաստումը: Այս տարի Ակադեմիայի ունկնդիրների թիվը 26 է՝ դատավորների 10 և դատախազների 16 թեկնածու: Ընդ որում՝ Ակադեմիայում առաջին անգամ մասնագիտական պատրաստում են ստանում դատախազի 5 թեկնածուներ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունից:

Դատավորների և դատախազների թեկնածուների համար ուսումնառության տևողությունը սահմանված է մոտ 10 ամիս (2015 թվականի փետրվարի 23-ից դեկտեմբերի 11-ը), որն ընդգրկում է լսարանային ուսուցում (4 կրթական հատվածով) և ներառյալ 4 ամիս տևողությամբ փորձաշրջան (հունիսի 8-ից հոկտեմբերի 16-ը): Ուսումնառության ընդհանուր ժամաքանակը 1230 ակադեմիական ժամ է:

Ուսուցման ծրագրով նախատեսված է և՛ մասնագիտական, և՛ հարակից առարկաների դասավանդում: Որպես դատավորների և դատախազների թեկնածուների կրթական ծրագրերի մերձեցման գործընթացի դրսևորում՝ Ակադեմիայում որոշ դասընթացների ուսուցանումն իրականացվելու է համատեղ:

Դեկտեմբերի 19-ին Արդարադատության ակադեմիայում տեղի ունեցավ հանդիսավոր միջոցառում՝ նվիրված Ակադեմիայի առաջին ունկնդիրների մասնագիտական պատրաստման դասընթացի ավարտին: Հանդիսությանը ներկա էին դատական իշխանության, դատախազության, արդարադատության նախարարության, փաստաբանական համայնքի ղեկավարներ, Ազգային ժողովի պատգամավորներ, Ակադեմիայի դասախոսներ, հյուրեր:

Ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանը շնորհավորեց և դիպլոմներ հանձնեց Ակադեմիայի առաջին շրջանավարտներին՝ դատավորների և դատախազների թեկնածուներին: Այս տարի Արդարադատության ակադեմիայում 8.5 ամսվա մասնագիտական պատրաստում է անցել դատավորների թեկնածությունների ցուցակում ընդգրկված 20 անձ, որից 11-ը՝ քաղաքացիական, 8-ը՝ քրեական, 1-ը՝ վարչական մասնագիտացմամբ, ինչպես նաև դատախազների թեկնածությունների ցուցակում ընդգրկված 15 անձ, որոնցից ուսուցումն ավարտել են 11-ը:

Ուսուցումն իրականացվել է 2014թ. մարտի 17-ից նոյեմբերի 28-ը՝ հինգ հատվածով: Ուսումնառության ժամկետի տևողությունը կազմել է 1010 ակադեմիական ժամ, որից 450 ժամը դասընթացներն էին, 60 ժամը` քննաշրջանը, 480 ժամը` փորձաշրջանը, 20 ժամը` հրավիրյալ մասնագետների դասախոսությունների ժամաքանակը:

Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանի խոսքով՝ ունկնդիրները մասնագիտական պատրաստման շրջանակում 30 քննություն են հանձնել, անցել բավական դժվար ճանապարհ, իսկ դժվարություններով ձեռքբերածն ավելի արժեքավոր է լինում: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախագահ Արման Մկրտումյանը, ողջունելով Ակադեմիայի առաջին շրջանավարտներին, հույս հայտնեց, որ դատական իշխանություն մուտք գործող մասնագետները կնպաստեն անկախ դատական համակարգի կայացմանը:

ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Էմիլ Բաբայանը, ով ղեկավարում է Ակադեմիայի կառավարման խորհուրդը, առանձնահատուկ ընդգծեց ապագա դատավորների և դատախազների՝ պետության անունից մարդկանց ճակատագրեր որոշելու կարևորագույն առաքելությունը, ինչը դառնալու է նրանց ամենօրյա գործունեության բաղկացուցիչ մասը: Շնորհավորելով Ակադեմիայի շրջանավարտներին՝ Արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալ Արսեն Մկրտչյանը ընդգծեց՝ Ակադեմիայի առաջին տարվա գործունեությունը վկայում է, որ դատավորների և դատախազների թեկնածուների մասնագիտական պատրաստումը մեկ միասնական կառույցում անցկացնելու գաղափարն արդարացված է: Արդարադատության ակադեմիայի շրջանավարտներն իրենց խոսքում վստահեցրին, որ ակադեմիայում ձեռք բերած գիտելիքները և հմտությունները թույլ կտան բարձր պահել դատական իշխանության և դատախազության հեղինակությունը և արդյունավետ իրականացնել իրենց լիազորությունները: Տեղեկացնենք, որ ուսուցումն ավարտած ունկնդիրների նշանակումը կատարվելու է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

2015թ-ից Արդարադատության ակադեմիան իրականացնելու է քննիչների ուսուցում և վերապատրաստում: Դասընթացների կազմակերպմանն առնչվող մի շարք հարցերի քննարկման նպատակով նոյեմբերի 21-ին Արդարադատության ակադեմիա էր այցելել ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Աղվան Հովսեփյանը:

Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանի ուղեկցությամբ Աղվան Հովսեփյանը շրջեց Ակադեմիայի շենքում, ծանոթացավ պայմաններին, հետևեց լսարաններում ընթացող դասերին:

Շրջայցից հետո անցկացվեց աշխատանքային խորհրդակցություն, որի ընթացքում Ակադեմիայի կառուցվածքային ստորաբաժանումների ղեկավարները ներկայացրին կատարված աշխատանքները, առաջիկա ծրագրերը: Առանձնահատուկ շեշտադրում կատարվեց հեռավար ուսուցմանը, որի իրականացումը Ակադեմիայի առաջնահերթություններից է: Քննչական կոմիտեի նախագահը ևս համոզմունք հայտնեց, որ վերապատրաստում իրականացնելու լավագույն տարբերակը հեռաուսուցումն է՝ այդ համատեքստում հատուկ ընդգծելով քննիչների վերապատրաստումը:

Կարևորելով որակյալ մասնագետների դերը քննչական համակարգում՝ Աղվան Հովսեփյանը խոստացավ հետամուտ լինել քննիչների որակյալ ուսուցմանն ու վերապատրաստմանը:

Ռուբեն Մելիքյանը հույս հայտնեց, որ առաջիկայում Արդարադատության ակադեմիան և Քննչական կոմիտեն համագործակցված ու արդյունավետ կաշխատեն:

Հոկտեմբերի 21-ին Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանն ընդունել է HELP-ի (Human Rights Education for Legal Professionals-HELP) նախագծի ղեկավար Նատաշա դը Ռոեքին: Հանդիպմանը մասնակցել են Եվրոպայի խորհրդի երևանյան գրասենյակի ծրագրերի ղեկավարները, նաև Արդարադատության ակադեմիայի հեռաուսուցման և գիտահետազոտական վարչությունների պետերը: 

Ողջունելով հյուրերին՝ Ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանը կարևորել է Եվրոպայի խորհրդի հետ համագործակցությունը՝ մասնավորապես HELP ծրագրի շրջանակում: Տեղեկացնենք, որ HELP-ը իրավական ոլորտի մասնագետների համար կրթական ծրագիր է՝ ուղղված մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի շուրջ մասնագիտական պատրաստվածության մակարդակը բարձրացնելուն: Ծրագրի հիմնական նպատակներից է օժանդակել դատավորների և դատախազների նախնական և ընթացիկ վերապատրաստման համար պատասխանատու անձանց միջև լավագույն փորձի և գործելակերպի փոխանակումը։

HELP-ի նախագծի ղեկավարը ներկայացրել է Եվրոպայի խորհրդի 47 անդամ երկրների համապատասխան կառույցների համար հատուկ ուղեցույցի մշակման աշխատանքների ընթացքը՝ առկա և հեռավար ուսուցման եղանակներով վերապատրաստման դասընթացներ կազմակերպելու նպատակով:  Նատաշա դը Ռոեքը անդրադարձել է նաև այդ նպատակով ստեղծված փորձագիտական խմբի աշխատանքներին՝ մեծապես կարևորելով Հայաստանի ներկայացուցչի՝ Արդարադատության ակադեմիայի հեռաուսուցման վարչության պետ Արտաշես Խուրշուդյանի ակտիվ մասնակցությունը: Հայաստանը հետխորհրդային երկրներից միակն է, որ ներգրավված է HELP-ի այս նախագծում:

Հանդիպման ընթացքում կողմերն առանձնահատուկ ընդգծել են, որ երկկողմ համագործակցությունը փոխադարձ այցերի, քննարկումների միջոցով դրվում է ինստիտուցիոնալ հիմքերի վրա: Կողմերը հույս են հայտնել, որ չեն բավարարվի համագործակցության ներկայիս մակարդակում գրանցված հաջողություններով և կանեն հնարավորն առաջիկայում այն ավելի խորացնելու ուղղությամբ:
 

Հոկտեմբերի 17-19-ը Ծաղկաձորում անցկացվել է Արդարադատության ակադեմիայի դասախոսների վերապատրաստում, որը նվիրված էր Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի վերաբերյալ ուսուցման մեթոդաբանությանը: Դասընթացի նպատակն էր բարձրացնել մարդու իրավունքների ոլորտում մեծահասակների վերապատրաստման որակը՝ ուսուցման նոր մեթոդների և գործիքների արդյունավետ կիրառմամբ:

Եռօրյա վերապատրաստման ընթացքում կիրառվել են հիմնականում ուսուցման ինտերակտիվ մեթոդներ: Մասնակիցները ծանոթացել են դասը վարելու ժամանակակից միջոցներին, խմբային և անհատական վարժությունների միջոցով քննարկել մեծահասակների ուսումնառության համար սահմանված սկզբունքները, կազմել ուսումնական ծրագրեր, ներկայացրել դրանք և այլն:

Դասընթացին մասնակցել են Արդարադատության ակադեմիայի դասախոսներ, ներկայացուցիչներ աշխատակազմից, նաև Արդարադատության նախարարությունից: Դասընթացը վարել են Եվրոպայի խորհրդի փորձագետներ Մարինա Նաումովսկա Միլևսկան, Դրագոմիր Յորդանովը, Արա Ղազարյանը:

Եվրոպայի խորհրդի երևանյան գրասենյակի կազմակերպած վերապատրաստումն իրականացվել է <<Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքի կիրառման ամրապնդումը Հայաստանում>> ծրագրի շրջանակում:

Հոկտեմբերի 15-17-ը Երևանում անցկացվեց հանրային ծառայողների և դատավորների ու դատախազների թեկնածուների ցուցակներում ընդգրկված անձանց համար էթիկայի վերաբերյալ դասընթաց: Այն նախաձեռնել էր Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողովը և Գերմանիայի ԴԲԲ ակադեմիան՝ Գերմանիայի միջազգային զարգացման գործակալության աջակցությամբ: 

Դասընթացին մասնակցում էր Արդարադատության ակադեմիայի 12 ունկնդիր՝ դատավորի և դատախազի թեկնածուներ: Դասընթացը վարում էին Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողովի անդամ Արտակ Սարգսյանը և Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտորի իրավական հարցերով խորհրդական Գայանե Մարուքյանը: Դասընթացավարների ընտրությունը կատարվել էր սեպտեմբերին, և նրանք համապատասխան որակավորում էին ստացել հանրային ոլորտի էթիկայի վերապատրաստողների ուսուցման դասընթացն ավարտելուց հետո:

Միջոցառման նպատակն էր ունկնդիրների մոտ ավելի խորացնել էթիկայի և բարեվարքության մասին գիտելիքները, ինչպես նաև իրենց կողմից կազմված պրակտիկ դեպքերի ուսումնասիրության և վերլուծության հիման վրա ներկայացնել ոլորտում առկա խնդիրները և դրանց լուծմանն ուղղված անհրաժեշտ միջոցները:

Դասընթացի շրջանակում մասնակիցները ծանոթացան նաև բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց կողմից էթիկայի կանոնների խախտման մի շարք դեպքերին և դրանց վերաբերյալ հանձնաժողովի կատարած աշխատանքներին:
Դասընթացի ավարտին Ակադեմիայի ունկնդիրները ստացան մասնակցության վկայականներ
 

Ավարտվել է Արդարադատության ակադեմիայի ունկնդիրների՝ 20 դատավորի և 13 դատախազի թեկնածուների փորձաշրջանը` յուրաքանչյուրը 480 ակադեմիական ժամ ընդհանուր տևողությամբ: Փորձաշրջանը մեկնարկել էր հունիսի 30-ին:

Մասնագիտական պատրաստում անցնող դատավորների և դատախազների թեկնածությունների ցուցակում ընդգրկված անձանց փորձաշրջանի կազմակերպումն ու անցկացումը սահմանված է <<Արդարադատության ակադեմիայի մասին>> ՀՀ օրենքով (հոդված 23), որի համաձայն՝ դատավորի և դատախազի յուրաքանչյուր թեկնածուի համար ընտրվում է փորձաշրջանի ղեկավար, համապատասխանաբար՝ Դատարանների նախագահների խորհրդի և Գլխավոր դատախազի կողմից՝ ըստ ունկնդիրների մասնագիտացման:

Փորձաշրջանն ունկնդիրների ինքնուրույն գործելու կարողությունների ձևավորման նպատակով իրականացվող գործընթաց է, որի խնդիրներն են ունկնդիրների մասնագիտական հմտությունների ձևավորումը և կատարելագործումը, մասնագիտական գիտելիքների ընդլայնումը, ինչպես նաև, համապատասխանաբար, դատական և դատախազական գործունեության ընթացքում ձևավորված սովորութային կանոնների և ընթացակարգերի վերաբերյալ գիտելիքների և փորձառության ձեռքբերումը: Փորձաշրջանի ընթացքում ունկնդիրները փորձաշրջանի ղեկավարների հսկողությամբ կատարել են անհատական ծրագրով նախատեսված առաջադրանքները և շաբաթական ծրագրեր ներկայացրել Ակադեմիայի առկա ուսուցման վարչության համապատասխան բաժիններին՝ ստացված առաջադրանքների և կատարված գործողությունների վերաբերյալ: 

Փորձաշրջանի ընթացքում պարտադիր կատարման ենթակա առաջադրանքներից են՝ նախնական դատական նիստի վարման հմտությունների ձեռքբերում, մասնակցություն դատարանի կողմից գործի հարուցման փուլին, դատական նիստի անցկացման ժամանակ իրականացվող դատավարական գործողություններին և դատական վեճերի լուծման վերաբերյալ քննարկումներին, դատական ակտի կազմմանը նախորդող աշխատանքների կազակերպում և իրականացում և այլն: Ունկնդիրները փորձաշրջանն անցել են Երևանի տարբեր դատարաններում` քաղաքացիական, քրեական և վարչական մասնագիտացմամբ, ինչպես նաև դատախազական համակարգում:

Փորձաշրջանի ավարտից հետո ունկնդիրները Ակադեմիայի ռեկտորին են ներկայացրել փորձաշրջանի ընթացքում կատարված աշխատանքների եւ ձեռք բերված արդյունքների վերաբերյալ հաշվետվություն և գնահատագիր՝ փորձաշրջանի ղեկավարի հաստատմամբ: Ունկնդիրը համարվում է փորձաշրջանն անցած, եթե այն գնահատվել է դրական:

Տեղեկացնենք, որ հոկտեմբերի 13-ից մեկնարկել է դատավորի և դատախազի թեկնածուների ուսումնական վերջին՝ 5-րդ հատվածը, որը կավարտվի նոյեմբերի 28-ին: Արդարադատության ակադեմիայի դատավորների և դատախազների թեկնածուների ուսումնառության տևողությունը սահմանված է 8,5 ամիս (2014 թվականի մարտի 17-ից նոյեմբերի 28-ը)՝ ներառյալ ավելի քան 3 ամիս տևողությամբ փորձաշրջանը (հունիսի 30-ից հոկտեմբերի 10-ը):